Tale of two brains

Podobieństwa są jak cienie różnic. Różni ludzie spostrzegają różne podobieństwa i podobne różnice.

Vladimir Nabokov

W naszych stereotypowych poglądach swoim intensywnym i wciąż aktualnym życiem cieszą się tezy, że kobiety są z Wenus, a mężczyźni są z Marsa, to jak się różnimy, to ile antagonizmów w życiu codziennym odnajdujemy i jak one potrafią nas bawić, ale i frustrować. Jaka jest jednak prawda? Czy rzeczywiście jesteśmy aż tak różni jak z dwóch różnych światów?

Mózg kobiety i mężczyzny różni się budową i inaczej przetwarza informacje. Dlatego też nikogo nie powinny dziwić odmienne zachowania przedstawicieli obu płci. Pierwsze badania w tej materii przeprowadzano już w 1882r. w Londynie. Ich autorem był Francis Gatton, który znalazł różnice płciowe ukazujące m.in. że mężczyźni są wrażliwsi na ostre, świszczące dźwięki, dobrze sobie radzą z pracą w stresie, mają dużą siłę chwytu, podczas gdy kobiety są bardziej wrażliwe na ból niż mężczyźni. Z upływem czasu psycholog Herbert Landsell przedstawił badania udowadniające, że uszkodzenia tych samych obszarów mózgów u różnych płci dają odmienne skutki. Mężczyźni chorzy na padaczkę, którym wcześniej usunięto fragment prawej półkuli odpowiedzialny za przestrzeń i kształt przedmiotów, źle sobie radzili z testami na orientację przestrzenną. Kobiety mające padaczkę i ten sam rodzaj uszkodzenia orientowały się w przestrzeni praktycznie tak samo jak przed uszkodzeniem – oto jeden z przykładów. Inny pokazuje, że trudności językowe u mężczyzn występują 3-krotnie częściej niż u kobiet: uszkodzenie lewej półkuli odpowiedzialnej za zdolności językowe u przedstawicieli płci męskiej skutkowała utratą tych zdolności, podczas gdy u kobiet jedynie zmniejszała je i to w minimalnym stopniu.

Wnioskiem badań Landsella było twierdzenie, że umiejętności przestrzenne i językowe płci pięknej są kontrolowane w obu częściach mózgu, a nie tylko w jednej półkuli. Natomiast u mężczyzn lokalizacja jest ściśle określona: prawa półkula to zdolności przestrzenne, a lewa to językowe. Jednocześnie badania pokazywały, że lewa półkula u mężczyzn jest wyspecjalizowana w kontroli funkcji słownych, zaś prawa wzrokowych. Z badań wysnuto jeszcze jeden wniosek: im bardziej męski mózg jest zbliżony do wzorca kobiecego, tym są bardziej rozproszone jego funkcje. Mężczyźni, którzy w życiu płodowym otrzymali mniejszą niż przeciętna ilość hormonu męskiego, charakteryzują się kobiecym schematem rozmieszczenia funkcji w mózgu.

Profesor Doreen Kimura z kolei odkryła, że lewa półkula mózgu jest skonstruowana odmiennie u mężczyzn i u kobiet. U mężczyzn funkcje mózgu odnoszące się do takich umiejętności, jak opanowanie gramatyki, ortografii i fonetyki są umieszczone z przodu i z tyłu lewej półkuli mózgu, a u kobiet - koncentrują się w przedniej jej części.

Te wszystkie różnice mają wpływ na odmienności w sposobie myślenia kobiet i mężczyzn. Sprawność i zdolności w danej dziedzinie zależą więc od tego, w jakim stopniu odpowiedni

obszar mózgu jest przeznaczony do pełnienia określonej funkcji.

Różnice między mózgiem męskim a kobiecym dotyczą tu głównie ciała modzelowatego, czyli wiązki włókien łączących ze sobą obie półkule. Te połączenia nerwowe zapewniają wymianę informacji między półkulami. Pewien istotny obszar ciała modzelowatego u kobiet jest grubszy niż u mężczyzn (stwierdzono to na podstawie sekcji zwłok). Waga owego centrum przekazywania informacji między prawą i lewą półkulą w stosunku do wagi całego mózgu u kobiet jest większa niż u mężczyzn. Kobiety mają więc owych połączeń tworzących ciało modzelowate więcej. W związku z tym przepływ informacji między ich półkulami jest obszerniejszy i szybszy. Im więcej jest tych połączeń, tym lepsza i płynniejsza mowa. Potwierdza to werbalną sprawność kobiet. Ponadto kobiety rozpoznają emocjonalną treść przekazu bez względu na to, do której półkuli obraz jest przekazywany, a mężczyźni jedynie wtedy, gdy trafia on do prawej półkuli.

Biologiczne antagonizmu uwarunkowane są między płciami i polegają głównie na innej gospodarce hormonalnej, trochę odmiennej anatomii, różnicach w budowie mózgu. W mózgu kobiet jest więcej połączeń między dwiema półkulami. Lewa półkula odpowiada przede wszystkim za zdolności werbalne i szczegółowe, uporządkowane przetwarzanie informacji (mówienie, czytanie, pisanie). Uszkodzenia lewej półkuli powodują wszelkiego rodzaju problemy językowe. Kontroluje również logiczne, uporządkowane procesy myślowe. Natomiast prawa półkula odpowiada za wyobraźnię przestrzenną. Kontroluje abstrakcyjne procesy myślowe. Osoba z uszkodzoną prawą półkulą traci orientację, poczucie kierunku. Lewa półkula kontroluje prawą stronę ciała, a prawa półkula – lewą. I tak to, co widzimy lewym okiem przetwarzane jest w prawej półkuli.

Badania pokazały, że podział funkcji między półkulami u kobiet jest mniej wyraźny niż u mężczyzn. Zarówno lewa jak i prawa półkula uczestniczy w czynnościach werbalnych i wizualnych. Natomiast mózg mężczyzn jest bardziej wyspecjalizowany (lewa półkula niemal wyłącznie odpowiada za funkcje językowe, a prawa za przestrzenne). Wynika to prawdopodobnie z innej budowy ciała modzelowatego, u kobiet jest więcej włókien łączących prawą i lewą półkulę. Dlatego też między dwiema półkulami następuje większa wymiana informacji.

Prowadzono wiele badań, których wyniki miały za zadanie wykazać różnice pomiędzy płciami, a oto kilka przykładów:

• matematyka – w pierwszych klasach szkoły podstawowej lepsze z matematyki są dziewczęta, jednak wraz z wiekiem chłopcy je wyprzedzają. Dorośli mężczyźni zdecydowanie lepiej radzą sobie z matematyką. Przeprowadzone kiedyś badanie pokazało, że na jedną wybitnie uzdolnioną matematycznie dziewczynkę, przypada trzynastu równie uzdolnionych chłopców.

• zdolności werbalne – dziewczynki wcześniej niż chłopcy zaczynają mówić, odznaczają się większą łatwością mówienia i częściej to robią. Szybciej uczą się czytać, przyswajają sobie zasady gramatyki, ortografii, interpunkcji. Potrafią słownie wyrazić różnego rodzaju niuanse emocjonalne, opisywać uczucia. Z większą łatwością uczą się języków obcych (jednak ta różnica jest niewielka).

• spostrzegawczość – dotyczy to głównie wrażliwości na bodźce zmysłowe, kobiety lepiej wychwytują subtelne różnice i szybciej reagują. Łatwiej łączą ze sobą informacje płynące z różnych ośrodków zmysłowych, dostrzegają relacje między nimi. Np. słyszą drobne różnice w tonie głosu. Dotyczy to także zmysłu dotyku, kobiety mają większą wrażliwość na dotyk na skórze całego ciała.

• pamięć – kobiety mają zdolność do zapamiętywania większej ilości nieistotnych, przypadkowych informacji i obiektów. Dlatego też łatwiej wyszukują przedmioty pośród innych. Przydaje się to w domu, gdzie trzeba pamiętać położenie wielu niepotrzebnych rzeczy. Mężczyźni potrafią zapamiętać tak dużą ilość informacji tylko wtedy, kiedy tworzą one jakąś logiczną całość, albo mają dla nich jakieś znaczenie.

• mowa ciała i intuicja – kobiety znacznie lepiej odczytują mowę ciała, mimikę twarzy, wszelkiego rodzaju sygnały. Spostrzegają rzeczy, na które mężczyźni na ogół są głusi i ślepi. Same potrafią wyrażać uczucia nie tylko za pomocą słów, ale również poprzez mowę ciała, różne gesty. Powszechnie znana jest kobieca intuicja, kiedyś traktowana jako czarna magia. Polega ona głównie na zdolności do wychwytywania najdrobniejszych sygnałów społecznych, różnicowaniu subtelnych gestów, tonu głosu, mimiki twarzy. Informacje płynące z różnych zmysłów są zbierane i interpretowane, co daje kobietom szerszy pogląd na niektóre sprawy. Proces ten nazywany jest intuicją, ponieważ nie odbywa się na świadomym poziomie.

• agresja - niewątpliwie większą agresją wykazują się mężczyźni i w dużym stopniu jest to spowodowane wpływem testosteronu. Większość pobić, zabójstw, rozbojów to dzieła mężczyzn. Kłótnie między chłopakami nierzadko kończą się bójką. W przeszłości (i teraz czasami również) naturalne było rozwiązywanie konfliktów, zatargów drogą siłową. Powszechne były pojedynki o honor. Mężczyźni, zdecydowanie częściej niż kobiety uprawiają sporty, w których bycie agresywnym jest niezbędne. Są to wszystkie rodzaje walk oraz gry zespołowe oparte na przewadze fizycznej i sile. Zdarzają się jednak sytuacje, że kobiety również wykazują wysoką agresję (co pokazuje, że nie tylko testosteron jest czynnikiem ją wywołującym).

Niczym są różnice w zwyczajach i języku, jeśli mamy takie same cele i otwieramy przed sobą serca.

J.K.Rowling Harry Potter i Czara Ognia

Niezależnie jednak od różnic jakie nas dzielą winniśmy się wzajemnie uzupełniać. Powyżej i poniżej kilka obrazków odnoszących się do różnic płciowych z przymrużeniem oka oraz filmik podejmujących komicznie ową kwestię.

Źródła:

1) Badania Urszuli Borawskiej dla Instytutu PAN Psychologiczne różnice międzypłciowe

2) Encyklopedia zdrowia, t. II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000

3) Wikipedia

4) Film: youtube.com

5) Rysunki google graphica